ضایعات الکترونیکی حاوی مقادیر قابل توجهی از مواد با ارزش همچون فلزات گرانبها، پلاستیک ها، فلزات پایه مثل مس، آهن و آلومینیوم هستند. کامپیوترهای شخصی ابتدایی هریک تا چهار گرم طلا داشتند؛ ولی امروزه تا حدود ۱ گرم کاهش یافته است. مقدار فلزات پایه موجود در ضایعات الکترونیکی نیز بسیار بالاست. برای مثال یک تن از ضایعات الکترونیکی می تواند تا دویست کیلوگرم مس داشته باشد.
بازار ضایعات بردهای الکترونیکی روز به روز در حال گسترده شدن هستند، و خرید یا فروش ضایعات بردهای الکترونیکی حجم قابل توجهی از مراودات مالی را در بازار لوازم الکترونیکی به خود اختصاص داده است. طبق گفته سازمان مدیریت منابع و ضایعات اروپا ، آهن و فولاد رایجترین مواد موجود در ضایعات الکترونیکی هستند و نیمی از وزن کل ضایعات الکترونیکی را تشکیل می دهند.
پلاستیک ها و مواد پلیمری نیز دومین بخش بزرگ (تقریبا ۲۱ درصد وزنی) ضایعات الکترونیکی را تشکیل می دهند. فلزات غیر آهنی به همراه فلزات گرانبها هم تقریبا ۱۳ درصد از وزن کل ضایعات الکترونیکی را نشان می دهند. بردهای الکترونیکی که معمولا نقش کنترل دستگاههای الکترونیکی را دارند، تنها در حدود 3 درصد از وزن کل ضایعات الکترونیکی را تشکیل می دهند. اما به دلیل مواد ارزشمندی که در ساخت آنها به کار رفته است از رایج ترین و محبوب ترین ضایعات الکترونیکی برای بازیافت به شمار می روند.
روش های بازیافت فلزات گرانبها
روش های متفاوتی برای بازیافت فلزات گرانبها از ضایعات الکترونیکی وجود دارد. اما بیشتر این روش ها مراحل تقریبا یکسانی دارند که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
۱- دمونتاژ کردن ضایعات الکترونیکی و جداسازی قطعات آن ها: شامل فرایندهای دستی یا ماشینی برای اوراق کردن قسمت های مختلف و جدا کردن قطعات الکترونیکی
۲- پردازش و کنسانتره سازی: شامل خردایش، طبقه بندی از نظر ابعاد، جنس و کیفیت ضایعات، جدایش مغناطیسی و الکترواستاتیکی برای جدا کردن ذرات آهنی و پلاستیک ها و ... باشد.
۳- استخراج فلزات گرانبها: این مرحله می تواند به روش های مختلفی مثل روش شیمیایی (با استفاده از اسیدهایی نظیر تیزاب سلطانی و اسید نیتریک) و روش قالکاری انجام گیرد.
عدم بازیافت ضایعات الکترونیکی
عدم بازیافت ضایعات الکترونیکی و رهاسازی و دفن غیر اصولی آنها می تواند صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد سازد، چرا که این ضایعات حاوی فلزات سمی و سنگین هستند که به راحتی می توانند به ما و سایر موجودات زنده آسیب برسانند. بنابراین جمع آوری، حمل و انتقال و درنهایت بازیافت ضایعات الکترونیکی بهترین روش برای پیشگیری از این خطرات است.
خوشبختانه امروزه در کشور ما خرید و فروش ضایعات الکترونیکی و پردازش آن ها جهت استخراج فلزات گرانبها بسیار رایج و سوداور است و افرادی بسیار زیادی در این حرفه مشغول به کار هستند، اگر هنوز فاصله بسیار زیادی با کشورهایی نظیر چین و هند در این زمینه داریم.
